İnsanı insan yapan şey nedir sizce? Onu diğer canlılardan ayıran, organize eden ve terrakisini sağlayan o fark. Hepinizin akıl dediğini duyar gibiyim. Evet bir yere kadar hakkınız var fakat cevap biraz eksik. Çünkü hayvanların da kendince aklı var. Daha ince bir fark olmalı ve bence o fark, insanları diğer canlılardan ayıran temel şey, bilgi edinme ve işleme konusunda daha gelişmiş olmaları. Peki bunu insanlar neye borçlu? (hayır hayır düşündüğünüz gibi bilimsel bir yazı değil bu daha mitsel bir yaklaşım)
Prometheus daha önce duymuşsunuzdur. Hani şu insanlığı aydınlatmak uğruna tanrıların ateşini çalan yüce kahraman.
İlk bakışta onu insanlığın ısınmasını, aydınlanmasını isteyen yufka yürekli bir Panteon üyesi olarak düşünmüş olabilirsiniz. Ancak gerçek çok daha farklı. Sizce burda amacı yalnızca insanları ısıtmak mıydı? Yoksa ateş bir metafor mu?
Prometheus’un tanrılardan çaldığı şey, tüm insanlığı tepeden tırnağa değiştirecek olan yeni bir bilincin aydınlanması sonucu oluşan taze dimağların üreteceği bilgiydi. Dolayısıyla onun elinde tuttuğu halkı aydınlatan ateş bence müspet ilimdi. (Bu aydınlanmanın ateş ile özdeşleştirilmesine şaşmamak gerek. Neticede ateşin sağladığı aydınlık görünmeyeni görünür kılarken, bilgi de bilinmeyeni aydınlatır)
Ve bu ilim, nedense binlerce yıldır insanlığın başına bela olup her türlü cezayı beraberinde getirdi. En büyük lanetmişçesine birçok din, toplum ve bilimden uzaklaşan gruplar tarafından kötü, uzak durulması gereken bir şey sayıldı. Bu sebeple o günden beri bilginin bedeli ağır oldu. Sokrates’i baldıran ile zehirlediler, Bruno’yu engizisyonda öldürdüler. Hallacı Mansur’u anlatmaya zaten dilim varmıyor…
Böyle bakınca tüm bu kötülüğün sorumlusu Prometheus gibi. Ancak bilmeden yaşamaya ne kadar yaşamak diyebiliriz; bilmeden, düşünmeden, idrak etmeden. Bu konu da Prometheus’u suçlarsak ona yürümeyi öğrettikten sonra yere düştüğü için annesini suçlayan bir bebekten ne farkımız kalır?
Prometheus düşünmeden bir hayatın yaşamaya değmediğini biliyordu. Ve insanlığı kurtarmak için yapmasını gereken şeyi yaptı. Haklıydı çünkü bana ve eminim ki sizlere pek cazip gelmeyen bilinçsiz bir hayat seçeneğini ortadan kaldırdı. Ama bilim, insanlığı geliştiren temel şey olmasına rağmen neden onun ışığında ilerleyen insanlar cezalandırılıyor, önleri kesiliyor ve çalışmalarına ket vuruluyor? Bunca zahmet ile elde ettiğimiz aklımız kim yüzünden bize kötülük getiriyor?
O kişinin Zeus olduğu gayet açık bence. Eğer öyle olmasa Halkı aydınlatmak isteyen Prometheus’u zincirlemezdi bir dağın yamacına. Ciğerini yedirmezdi kartallara . Onu sonsuz bir ızdıraba mahkum etmez, paravanlarını da salmazdı bizim üzerimize.
Peki hiçbir şey olmamış gibi devam mı edecek bu baskı? Yoksa dur diyip başlayacak mıyız önderimizin bize açtığı yolda durmadan ilerlemeye; Öğrenmeye, düşünmeye, bilmeye… Bize böylesine kutsal olan bilme hakkını; kötüleyen, bir lanetmişçesine yaklaştıran, sansürleyen, bilmek uğruna attığımız her durumda karşımıza çıkan Zeus ve paravanlarından bıkmadık mı? Bizim Sokrateslerimiz, Brunolarımız ve Hallacı Mansurlarımız…çoktan derdest edilmedi mi?
Bize hakkımız olan bilinçli yaşamları fazla gören tanrılara karşı hepimiz Prometheus’un çocuklarıyız. Zincirlere inat, bilgiyi özgür kılmak bizim elimizde. Gerekirse tüm Panteonu karşımıza alıp savaşırız zihinlerimizin özgürlüğü uğruna. Öğrenerek, düşünerek ediniriz zaferi.
Ve şunu eklemek istiyorum; Prometheus’dan bu yana alevlenen, vereceğimiz bu mücadeleyi sahipsiz bir serzeniş olarak görmeyin sakın. Spartaküs’ten Mustafa Kemal’e bu zihin savaşını komuta edecek liderlerimiz; Martin Luther’den Voltaire’e, Rousseau’ya ordan Namık Kemal’e, Mehmet Emin’e kadar giden büyük fikir babalarımız var. Prometheus’un açtığı yolda, liderlerimizin komuta edeceği bilişsel savaşta muzaffer olacağımıza şüphem yok. Bu zafer sonucunda fikir babalarımız ile bilginin lanet olarak görülmediği, sansürlenmediği yeni dünyayı el ele vererek kuracağız. Sizce de elimizi taşın altına sokma zamanı gelmedi mi?
