TBMM Başkanı’nın Diyarbakır’da okuduğu dizelerin Türkçe'ye çevrisi şöyle: “Birlik olalım, gönül gönüle, el ele olalım; aramızda barış esas olsun. ”Sayın Başkan bu dizelere ilişkin şu değerlendirmeyi yaptı:
“Manası itibarıyla birlikte olmayı, el ele olmayı, barış içerisinde olmayı, aramızda huzurun, esenliğin hakim olmasını dileyen Kürtçe bir dizeydi. Bunun Türkiye’deki kardeşliğe ve esenliğe katkısı olacağı kanaatindeyim.”
TBMM Başkanı’nın okuduğu bu şiir Cegerhwîn (1903-1984) adlı şairin Aştî "Barış"adlı şiirinden alınan dizeler.
Şair Cegerhwîn, Mardin’e bağlı Hesar (bugün Batman/Sason) köyünde doğdu. Gerçek adı Şeyhmus Hasan’dır.
1. Dünya Savaşı’nda Osmanlı’nın tehcir ve sevk politikası nedeniyle ailesiyle Suriye’ye geçmiş olduğu ifade ediliyor. Bir süre Amûdê hattında yaşamıştır. Amûdê, Fransız Mandası döneminde özellikle Ermeni-Kürt yerleşim kolonilerinin oluştuğu alanlardan biri. Cegerhwin burada Hoybun (Xoybûn) örgütü içinde aktif rol oynamıştır. Hoybun, Türkiye’nin doğusunda isyan hareketlerini desteklemiş; özellikle 1927-1930 Ağrı Ayaklanması ile doğrudan ilişkilendirilmiştir.
1926 İzmir Suikastı girişimiyle ilgili bazı istihbarat raporlarında Hoybun bağlantısına dair kuşkular yer almıştır. Fransız kaynaklarında, Hoybun’un Suriye’nin kuzeyinde bir yönetim yapılanması kurma planlarından bahsedilir.
Hoybun, 5 Ekim 1927'de Lübnan'ın Bihamdun kentinde Kürdistan Teali Cemiyeti, Kürt Millet Fırkası, Comite de Independence Kurde başta olmak üzere Kürt milliyetçi örgütler, Irak, İran ve Suriye'ye sığınmış Kürt aydınları ve Taşnak kökenli Ermeniler tarafından gizlice düzenlenen, 45 gün süren bir kongrede meydana gelmiştir.
Hoybun üyeleri Bağımsız Kürdistan'ın yaratılması adına, bütün Kürtlerin birleştirilmesi için mücadele yürütülmesine ant içmişlerdir. Kürt silahlı birliğini kurup tek bir komutanlığın emrinde hareket edeceği kararlaştırılmıştır.
Hoybun'un silahlı ve siyasi kanat olmak üzere iki ayrı kanadı vardı. Silahlı kanadın başında Osmanlı subayı İhsan Nuri Paşa bulunuyordu. Siyasi kanat Şam'da yerleşik ve birkaç batı ülkesinde çoğunlukla Bedirhan ailesi üyeleri tarafından temsil ediliyordu. Suriye, Lübnan, Avrupa ülkeleri ve Amerika Birleşik Devletlerinde kolları oluşturulmuş ve Hoybun merkez komitesi Kürdistan Millî Hükûmeti ilan etmiştir.
Yukarıda Mütareke döneminde Fransız Mandası içindeki Kuzey Suriyede faaliyet gösteren Lübnan'da kurulan Hoybun partisinin Millî Mücadele dönemindeki örgütlenmelerinden söz ettik. Türk milletinin ölüm kalım mücadelesinde, emperyalist devletlerin yönlendirmeleri doğrultusunda 1927-1930'lu yıllarda Türkiye'nin doğusundaki isyan hareketlerini örgütlediler. Cumhuriyet tarihimizin kahramanlık mücadelesindeki olayları tarihçilere bırakıyoruz. Türkiye Cumhuriyeti’nin sonsuza kadar var olması dileğiyle, emperyalizmin çıkarlarına hizmet eden ayrılıkçı faaliyetlere hiçbir vatandaşımızın itibar etmemesini temenni ediyoruz.
