Sevgili okurlarım; Veteriner Sağlık Teknisyenlerinin hayvancılık sektörüne yapmış oldukları çalışmaları her nedense kamuoyuna yansıtılmamaktadır. Yaklaşık yüz yılı aşkın süredir yapmış oldukları çalışmaları başka bir mesleğin hanesine yazılmaktadır. Bu yöndeki düzenin sürdürülebilmesi için bilinçli olarak yapılan bazı yasal düzenlemeleri hatırlatacağız. 14 Mayıs 1928 yılında 1234 sayılı Hayvan Sağlık Zabıtası Kanunu ürürlüğe girmişti. Uygulamada fazla sorun yaratmayan bu kanun her nedense yürürlükten kaldırıldı. Yerine 08 Mayıs 1986 tarihinde 3285 Hayvan Sağlık Zabıtası Kanun yürürlüğe girdi. Sözü edilen Kanun yürürlüğe girmeden önce hayvancılık sektörüne hizmet götüren meslekler arasında sorunların yaşanacağını hem Tarım Bakanlığı Koruma Genel Müdürlüğüne hem de Türkiye Büyük Millet Meclisi Tarım Komisyonu üyelerine iletilmişti. Bir hatırlatma yapalım: 12 Eylül 1980 tarihinde askeri darbe yapılmıştı. Pek çok dernek kapatılmıştı. Toplum olarak gergindik. Bu ağır şartlar altında; Veteriner Sağlık Teknisyenleri Derneği 1984 yılında 14. olağan genel kurul toplantısını gerçekleştirmişti. Bu toplantıda ilk kez genel başkanlığa seçilmiştik. 1986 yılında yapılan 15. olağan genel kurulda ise genel başkanlık seçimini kaybetmiştik. 1988 yılında yapılan 16. olağan genel kurulda ise yeniden genel başkanlığa seçilmiştik. Yönetime yeni seçilen arkadaşlarımızla birlikte yeni stratejiler geliştirildi. Yapılan derneksel çalışmaların kayıt altına almasına karar verildi. Birazdan okuyacağınız yazıda; veteriner sağlık teknisyenliği mesleğinin ne tür zorluklarla karşı karşıya bırakıldığını göreceksiniz. 3285 sayılı Hayvan Sağlık Zabıtası Kanunun 9.  Maddesinde yer alan düzenlemede; salgınlara neden olan hayvan hastalıklarının ihbarında Serbest Veteriner Sağlık Teknisyenlerine de bir sorumluluk yüklenmiştir. Bu önemli konunun aydınlanabilmesi için kanunda yer alan düzenlemeyi birlikte okuyalım. “Bir yerde hastalık yahut sebebi belli olmayan hayvan ölümleri görülürse bu durum köylerde hayvan sahipleri, çobanlar, celepler, hayvan bakıcıları tarafından köy muhtarlarına, çiftliklerde çiftlik sahiplerine veya kâhyalara, bu ihbarı alanlarla gezici sürülerde sürü sahipleri; koruyucuları, çobanları, Serbest Veteriner Hekim veya Serbest Veteriner Sağlık Teknisyenleri tarafından en yakın köy muhtarına bulunmadığı takdirde Jandarma Karakoluna şehir ve kasabalarda ise Belediye Başkanlarına veya Mahallin Mülkiye Amirine veya Bakanlık İlçe veya İl Müdürlüğüne, Polis, Jandarma, Belediye Zabıtasına; Gemilerde Kaptana, Kaptanlar Gümrük İdareleri; Trenlerde İstasyon İdaresine; Sınırlarda Gümrük İdaresine yazılı veya sözlü olarak belge karşılığında bildirilmesi zorunludur”  denilmektedir. Kanunla üzerimize yüklenen sorumluluğun yönetmeliğe bağlanmasını Tarım Bakanlığından aşağıdaki şekilde talep etmiştik. Eski mevzuatımızda Serbest Veteriner Sağlık Teknisyenlerinin görev ve yetkilerini düzenleyen bir hüküm bulunmamaktaydı. 3285 sayılı Kanunun 9. Maddesi Serbest Veteriner Sağlık Teknisyenlerine hayvan hastalıklarının ihbarında “sorumluluk” getirmiştir. Yine aynı kanunun 58. Maddesi, “bu kanunun uygulaması esas ve usulleri yönetmelikle düzenlenir” denmiştir. Serbest Veteriner Sağlık Teknisyeni, mesleğini yürütürken bir yerde çalışma zorunluluğu duyulacak. Çalıştığı bu yerin insan sağlığı ile uğraşan meslektaşların verdiği isimle tamamlayarak sağlık kabini olarak adlandırmak yürürlükteki hukuk düzeni karşısında sakıncalı olmaz kanısındayız. Kanunun uygulamasını göstermek üzere hazırlanacak yönetmelikte serbest veteriner sağlık teknisyenlerinin mesleğini uygulama koşul ve sınırları belirtilirken, mesleğini uygulayacağı yerin adının da yönetmelikte yer alması zorunlu görülmektedir. *** 3285 Sayılı Hayvan Sağlığı Zabıtası Kanunun 17. Maddesinin (B) fıkrası: “Bu kanunun 4. Maddesinde tespit edilen hastalıkların çıkışında mücadele ve tedavi amacıyla aşı, serum ve ilaç uygulaması hükümet veteriner hekimleri, Bakanlıkça görevlendirilen diğer kamu kuruluşlarındaki Veteriner Hekimler, Serbest Veteriner Hekimler ve bunların sorumluluğunda Veteriner Sağlık Teknisyenleri tarafından yapılır.” denilmektedir. Mesleğimizin çalışmalarını engelleyen bu düzenlemeye aşağıdaki şekilde karşı çıkmıştık Tarım Orman ve Köy işleri Bakanlığına karşı itirazımızı aşağıdaki şekilde yapmıştık. “Ülke genelinde koruyucu aşıların yüzde 90’ını yapan Veteriner Sağlık Teknisyenleri bu hizmeti götürürken bazı kanuni ve fiili engellerle karşı karşıya bırakılmaktadır. İnsan sağlığında Sağlık Memuru, Sağlık Teknisyeni, Hemşire ve Ebe aşı, serum ve ilaç uygulamasını hatta hayati önem taşıyan doğum, sünnet gibi hizmetleri kendi sorumluluklarında yapmaktadırlar. Kaldı ki tamamen ekonomik materyal olan hayvanlara Veteriner Sağlık Teknisyenleri tarafından götürülecek hizmetler Veteriner Hekim sorumluluğuna terk edilmesi Veteriner Sağlık Teknisyenlerinin çalışma gücünü engellemektedir. İlgili maddede sorumluluğun açıklığa kavuşturulması gerekmektedir. Eğer bu sorumluluk bir tehlike sorumluluğu ise zaten veteriner hekim sorumlu olamaz. Devlet sorumludur. Kusur sorumluluğu varsa Devlet Rücü dolayısıyla uygulayan kişi sorumludur. Kanımızca; 17. Maddede söz edilen aşı, serum ve ilaç uygulamalarının hükümet veteriner hekimleri, bakanlıkça görevlendirilen diğer kamu kuruluşlarındaki veteriner hekimler ve serbest veteriner hekim sorumluluğunda veteriner sağlık teknisyenleri tarafından yapılacağı hükmünün analizinden buradaki veteriner sağlık teknisyeninin serbest çalışan veteriner sağlık teknisyeni olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. Çünkü serbest bir veteriner hekim kamu görevinde çalışan Veteriner Sağlık Teknisyenin sorumluluğunu yüklenmesi Türk İdaresinin kuruluş ilke ve amaçlarına uygun düşmez. Veteriner Sağlık Teknisyenin Serbest Veteriner Hekimle çalışması koşulunda Serbest Veteriner Hekim Sorumluluğundan söz edilebilir. Bağımsız Sağlık Kabini açan Veteriner Sağlık Teknisyeni için Veteriner Hekimin bu sorumluluğu söz konusu olamaz. Bu durumda Serbest Veteriner Sağlık Teknisyenlerinin çalışmaları Kamu düzeni göz önünde alınarak idari ve tıbbı açıdan denetime tabi tutulabilir. Bu görev de ya doğrudan Devlete ya da Odaların yetkisine bırakılabilir. Serbest Veteriner Hekim Muayeneleri hangi denetim yöntemine tabi ise Serbest Veteriner Sağlık Teknisyenlerinin kabini de o yönde denetlenmelidir.” *** 3285 Sayılı Hayvan Sağlığı Zabıtası Kanunun 33. Maddesi: “Ticari amaçla kasaplık hayvan kesimi mezbahalarda; et kombinası veya kapalı kesim yerinde yapılır. Hayvanların kesimden önce ve kesimden sonra muayenesi veteriner hekim tarafından muayene edilir. Bu yerlere gelecek hayvanların menşe şahadetnamesi veya sağlık raporu bulunması şarttır. Hayvanların kesimden önce ve kesimden sonra muayenesi veteriner hekim tarafından muayene edilir.” denilmektedir. Tarım Orman ve Köy işleri Bakanlığına yapmış olduğumuz savunmanın gerekçesi: “Bu kanun maddesinde Veteriner Sağlık Teknisyenlerinden bahsedilmemiştir. Özel ve tüzel mezbahalarda nasıl görev yapacağı açıkça belirtilmelidir. Hukuk düzeninde bir mesleğin uygulamasını düzenleyen hak ve yükümlülükleri saptanırken salt bir kanunun düzenleme sınırları içinde kalmamak hukuk düzeninde yer alan o meslekle ilgili tüm hükümleri göz önüne almak gerek. Genelde salgın hayvan hastalıklarla ilgili görev-yetki ve sorumlulukları düzenlenmesini amaç eden 3285 sayılı Kanunda dolaylı olarak diğer görevlere de değinilmiş ancak diğer kanunların hükümleri göz önünde bulundurulmamıştır. Ancak bu yöntem diğer kanunlardaki hakların kullanılmaması anlamına gelmez. Sözü geçen kanunun 33. Maddesinde mezbaha ve et kontrolü hizmetlerinde veteriner sağlık teknisyenlerinin görev ve yetkilerinden söz edilmemişse de 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun 86. Maddesinde bu görevin veteriner hekimlerle birlikte veya onların yokluğunda veteriner sağlık teknisyenleri tarafından yürütülebileceği belirtilmiştir. Kanunun bu açık hükmü göz önüne alınarak kanunun uygulanmasını göstermek üzere hazırlanacak yönetmelikte 33. Madde açıklığa kavuşturulmalı, veteriner sağlık teknisyenlerinin yetki ve görev yönetmelik düzenlenirken 657 sayılı Kanun hükmü göz önünde bulundurulmalıdır.” *** 3285 Sayılı Kanunun 41. maddenin 2. Bendi: “İhbarı zorunlu olan hastalıklardan birine karşı koruyucu maksadıyla Hükümet Veteriner Hekimi veya Bakanlıkça görevlendirilecek veteriner hekim tarafından yapılan aşı, serum ve ilaç uygulamaları yüzünden öldükleri otopsi raporu ve laboratuar muayeneleri ile tespit edilen hayvanların takdir edilecek kıymetlerin tamamı ödenir.” Denilmektedir. Kanunun bu maddesiyle bir meslek korunurken asıl görevi aşılama olan veteriner sağlık teknisyenleri dışlanıyordu. Savunma gerekçemiz: “Ülke genelinde koruyucu hayvan aşılamalarının yüzde doksanını yapan veteriner sağlık teknisyenlerinin adı bu maddede anılmamıştır. ŞÖYLEKİ: Veteriner sağlık teknisyeni aşıyı yapacaktır. Aşılamalardan dolayı hayvan ölümü olduğunda bu aşıdan mütevellit ise veteriner hekim sorumluluk alırsa Devlet hayvan bedelini ödeyecektir. Yoksa veteriner sağlık teknisyeni hayvan bedelini ödemek zorunda kalacaktır. En azından veteriner hekimin tazminatını devlet veteriner sağlık teknisyeninkini devlet değil kendisine ödetilecektir. Bu gün bazı aşıların bilhassa tavukçulukta ilgili aşıların çoğunluğunu yetiştiriciler yurt dışından getirip kendileri tatbik etmektedirler. Dünyada ve ülkemizde insan sağlığındaki aşılamalar ve diğer koruyucu sağlık hizmetleri sağlık memuru, sağlık teknisyeni, ebe, hemşire tarafından götürülmekte iken hayvan sağlığı sahasında yalnız ve yalnız aşı ücretleri nedeniyle böyle bir engelin konması hangi adalet ve hukuk ölçüleri içinde izah edilebileceğini bilemiyoruz. Kanunun uygulamasını göstermek üzere hazırlanacak yönetmeliğin bu maddesinde veteriner sağlık teknisyenlerinin açıkça belirtilmesi ülke hayvancılığı ve mesleğimiz için zorunlu olduğuna inanıyoruz. Derneğimizin bu görüşlerini gerekçeleriyle birlikte veteriner kökenli müsteşar yardımcısı Sayın İsmail Bilir’e, Koruma Kontrol Genel Müdürü Sayın Prof. Dr. Ersin İstanbulluoğlu’na dosya halinde takdim edilmiş ve şifahen de izah edilmişti. Alınan yanıtlarda görüşlerimizde haklı olduğumuzu ve çıkarılacak yönetmelikte dikkate alınacağı söylenmişti. Unutmamak gerekir ki bir unvan sorunumuzun çözümlenmesi 75 yılımızı almış ancak 3161 sayılı yasa ile gerçekleştirilebilmişti. 3285 sayılı Hayvan Sağlık Zabıtası Kanunun 17. Maddesinin (b) fıkrasındaki sorumluluk görüşü tekrar ediyoruz idari sorumluluktur. Bu sorumluluğun da Bakanlık İl-İlçe Müdürlüğüne aittir. Yönetmelikte veteriner sorumluluğu ibaresi veteriner bürokratların kendi dünya görüşlerine göre yayınlatırlarsa veteriner sağlık teknisyenleri Anayasanın ön gördüğü haklarını arayacaklar, taşradaki veteriner, veteriner sağlık teknisyeni sürtüşmesi daha da büyük boyutlara ulaşacak, netice olarak hayvancılık sektörüne götürülecek hizmetlerde büyük aksamalar olacağı endişesi içerisindeyiz” demiştik. İkinci bir hatırlatma daha yapalım: 3285 sayılı Kanun taslağında yer alan bazı düzenlemeye karşı çıkmıştık. Uzun süren görüşmelerden sonra dönemin Koruma Kontrol Genel Müdürü Sayın Necdet Atala ile uzlaşı sağlanmıştı. Kanunun 17. Maddesinde yer alan veteriner hekim sorumluluğu ibaresi taslak metinden çıkarıldı.  Uzlaşı sağlanan taslak metin elimizdeydi… Bu kez o bilinen ayak oyunlarıyla kanuna veteriner hekim sorumluluğu eklendi. Hayvancılığımızı bugünkü kaotik ortama taşıyan kanun teklifini TBMM’ne veren Anavatan Partisi Tokat Milletvekili Selim Koçaker ile bir grup partili arkadaşlarıdır. Bu konudaki kaygılarımızı yazı dizisinin 9. bölümünde paylaşılmıştı. Bu kanun da kısa süre sonra değiştirildi. Yerine 13. Haziran 2010 tarihinde 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu yürürlüğe girdi. Ama o da kafalarımızı karıştırıyor…  Devamı gelecek sayıda…   Yararlanılan Kaynak: Veteriner Sağlık Teknisyenleri Dergisi Yıl 1988 / Cilt 1 Sayı 1