Bu yazımızda Büyük Patlamaya ara verip bugünlerde bizi ziyaret eden güncel ve ilginç bir gök cisminden söz edeceğiz. Dünya basınında farklı yorumları yapılan ve uzaylıların dünyamıza yaklaştığı söylemlerine değineceğiz.
Önce bir kuyruklu yıldız nedir, nasıl olur sorusuna cevap verirsek aydınlatıcı olur. Bunu da çoğumuzun deneyimlediği veya 1986 yılı geçişini izlediği Halley Kuyruklu yıldızı üzerinden yapmak isabetli olur. Genel olarak KY’lar güneş sisteminin çekim alanı içindedirler. Kepler’in “Denizde ne kadar balık var ise evrende de o kadar KY vardır” sözünü hatırlayalım. KY’lar güneş sistemi başlangıcında oluşmuş gök cisimleridir. Çekimsel etkiyle düzenli bir şekilde dünyamız civarına gelirler ve bizi ziyaret ederler. Güneşten uzak iken bir bulut gibi görünür. Güneşe yaklaştıkça görüntüsü değişir; çekirdek yapısındaki su ve buzun güneş etkisiyle buharlaşarak geniş yelpazeli bir kuyruk oluşturması şeklinde bir görüntüye bürünür. Kuyruklu yıldız ismini de buradan alır. Güneş etrafında hiperbolik bir yörüngede dolanırlar ve bazıları periyodiktir. İşte bunlardan birisi de; her 76 yılda bir dünyamızı ziyaret eden Halley Kuyruklu yıldızıdır. En son 1986 yılında dünyayı ziyaret etmiş ve yakından gözlenmiştir. Bir önceki gelişi de 1910 yılında olmuş ( 5 Mayıs 1910), bundan sonraki geçişi de 2062 yılında olacaktır. Görme şansı olanlara selam olsun.
1908 yılında, Paris’te bir gözlemevinde yapılan bir çalışmayla kuyruğunda siyanür gazı olduğu keşfedilmişti. Bu bilgiden hareketle Dünya ile etkileştiğinde siyanür gazının atmosferi zehirleyeceği söylentisi yayılmış ve insanlar doğal olarak korkuya kapılmıştır. Fransa’da ve daha sonra diğer ülkelerde 18 Mayıs 1910 günü Dünyanın sonunun geleceğini yazan gazetelerin haberlerinden sonra korkudan intihar edenlerin olduğu da bilinmektedir. Hatta “kuyruklu yıldız hapları” bile üretildiği söylenmektedir. Bizde de, İstanbul’da Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın “Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç” romanını yazdığı bilinmektedir. 1912 yılında basılan bu romanda, 1910 yılının Mayıs ayında Halley Kuyruklu Yıldızı'nın dünyaya çarpacağı söylentisi üzerine, bu durumla eğlenmek üzere konferanslar veren İrfan Galip ile, mektuplaştığı esrarengiz bir kadının evliliğe giden serüveni anlatılmaktadır.
Söz edeceğimiz yeni kuyruklu yıldız 3I/ATLAS’dır. İlk raporlandığı veya gözlendiği tarih 1 Temmuz 2025. ATLAS ( Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System), NASA tarafından desteklenen ve Şili’de kurulu bir araştırma merkezidir. Bu tür cisimler genellikle keşfedenin ismini alır. Bunu da ATLAS ekibi keşfettiğinden yukarıdaki ismi almıştır. İsimdeki I harfi, kuyruklu yıldızın güneş sistemi dışından, derin uzaydan, Yıldızlarası (Interstellar) ortamdan geldiğini ve 3 rakamı ise bu tür keşfedilen üçüncü KY olduğunu göstermektedir. Başka bir deyişle güneş sistemi dışından başka yıldız sistemlerinden geliyor. Yörüngesi oldukça açık ve hiperboliktir. Güneşe yaklaştıkça baş kısmındaki buz ve su, güneşin ısısıyla buharlaşarak daha büyük tozumsu bir görünüme bürünür. Kuyruk kısmı bu şekilde oluşur. Baş kısmının büyüklüğü birkaç km mertebesinde olduğu hesaplanmaktadır. Hubble Uzay Teleskopu ve James Webb Uzay Teleskopu ile gözlenen 3I/ATLAS’ın yapı ve boyutları bilinmektedir. Yapısında karbon bileşikleri (karbondioksit, karbonmonoksit), su kaynaklı buz ve su buharı bulunmaktadır. Siyanür gazı da ihtiva ettiği bulunmuştur. Bu bakımdan Güneş sistemindekilerle benzerlik göstermektedir (yukarda Halley’in 1910 geçişinde bahsedildiği gibi).
Güneş etrafında hiperbolik bir yörünge takip ederek gelmiş ve evine dönüş yaparken Dünyamıza en çok iki astronomik birim (bir astronomik birim 150 milyon km; Dünyanın Güneşe uzaklığı) kadar yakınlaşacaktır. Bu da 3I/ATLAS’ın dünyamız için bir tehlike oluşturmayacağının kanıtıdır. Aralarında bazı bilim insanlarının da olduğu bir gurup insan; uzaylılar geliyor ve dünyayı ele geçirecekler demekle hayallerini söylemektedir. Bu söylemler kuyruklu yıldızın güneşe en yakın olduğu tarihte yoğunlaşmış, ancak o tarihte bile yörüngesi Dünya ile Mars arasına denk gelmiş ve Güneşe 203 milyon km kadar yaklaşmıştır (29 Ekim 2025). Dünyaya en yakın geçişinin ise Aralık ayında olması beklenmektedir (19 Aralık gibi).
3I/ATLAS’ın Güneş sistemi dışından, Samanyolu düzlemi içinden, merkezi bölgeden geldiği düşünülmekte ve yaşı da en az 70 milyar yıl olduğu tahmin edilmektedir. Güneş’in yaşının 4,5 milyar yıl olduğuna göre Güneş Sisteminden daha yaşlıdır. Gözlemler uzay teleskoplarınca sürdürülmekte ve takibi yapılmaktadır. Bu süreçte elde edilen bilgilerden dünyamızı tehdit edebilecek olası asteroitlerin de gözlenmesiyle geleceğe yönelik yararlı verilerin elde edilmesine yardımcı olacaktır. Ayrıca Mars gezegenine de yakın geçeceği için Mars etrafında dolanan araçlarca da gözlenme olasılığı vardır ve yeni veriler toplanması muhtemeldir. Henüz bu hususta bilgi verilmemekle beraber ileride bunları göreceğiz. Yakın uzayımızı 27 Ocak 2026 tarihine kadar terk edecek ve nihayet bu ziyaretini bitirerek, uzayın derinliklerinde evine doğru yola koyulacak.
Yıldızlararası bir kuyruklu yıldızın bilimsel açıdan önemi, Güneş dışında başka yıldız sistemleri hakkında bilgi içermesidir. Güneş sistemi dışında, başka yıldızlarda, binlerce gezegenin keşfedildiği zamanımızda, edinilecek bu bilgiler bilim insanları için çok önemlidir. Zira insanoğlu dünyadaki gibi bir yaşamın olabileceği yeni gezegenler bulma peşinde araştırmalarını yoğun olarak sürdürmekte ve ümit verici ipuçları elde etmeye çalışmaktadır.
