“İnsan Nedir? (İnsan Üzerine Bir Deneme)” gazetemizin yazarlarından Halit Suiçmez’in kaleme aldığı bir kitap. Halit Suiçmez yıllarca fakültelerde dersler vermiş değerli bir ekonomist. Bilimsel makaleleri ekonomi alanda aranan, mutlaka incelenen bir ekonomist. Değerli bir araştırmacı. Ancak aynı zamanda da iyi bir edebiyatçı olduğunu da gösterdi. Halit Suiçmez’in roman, öykü ve deneme türünde 10 eseri bulunmaktadır. İşte bu kitap da onlardan biri. Açıkçası kitabın adını ilk gördüğümde aklıma iki kitap geldi. Bunlardan biri Mark Twain’ın “İnsan Nedir?” kitabı, diğeri de William B. Irvine’in “İnsan Nedir?” isimli kitabı. Sanırım bu başlıkta başka da yok. Halit Suiçmez’in kitabı ise bu ismi taşıyan üçüncü kitap olmuş oluyor. Mark Twain kitabında yaşlı bir bilgeyle toy bir genç arasında diyaloglar halinde geçen bu Sokratesvari işlenen metinde akıl da dahil insanı insan yapan pek çok şey sorgulanırken ortaya “rahatsız edici” bir manzarayı gözler önüne seriyor. Beynin kişiden bağımsız işlediğini ve insanın dış etkenlerin itici gücüne bağlı olan bir makineden ibaret olduğunu öne süren kitap ters köşe bir bakış açısı sunar ve okuyucuya benlik, özgür irade, vicdan, fedakârlık gibi kavramların ters yüz edildiği sıra dışı bir okuma vaat eder. William B. Irvine’in kitabında ise insanı iç içe geçmiş çeşitli kimlikleriyle ele alarak insan yapbozunun bütünlüklü bir resmini ortaya koyuyor. Bunu yaparken de yeryüzünün devasa hayat ağacındaki ve evrenin akıl almaz ölçüde uzun tarihindeki mütevazı yerimizi görmemizi sağlıyor. Ve “Kim ve ne olduğunuz, nasıl var olduğunuz konusunda daha fazla şey öğrenince, dünyaya bambaşka bir gözle bakmaya başlayacağınızı umuyorum. Varlığınızın belki de tek bir kere olacak nice olayın gerçekleşmesiyle mümkün hale geldiğini de fark edeceksiniz: Bunun için yıldızların patlaması, Dünya’ya 4,5 milyar yıl önce bir gezegenin ve 66 milyon yıl önce bir asteroidin çarpması, mikropların mikropları yutması, Afrika savanasında iklimin değişmesi ve elbette doğrudan atalarınızın karşılaşıp çiftleşmesi gerekti. Varlığının nasıl da zorunsuz olduğunu anlayınca, insan bu evrenin bir parçası olduğu için ister istemez kendini şanslı hissediyor.” diyor. Halit Suiçmez ise bize okuduğu, araştırdığı kaynaklardan ki bunlar edebi, iktisadi, felsefi, antropolojik, psikolojik…vb… alıntılar yaparak hem bize geniş bir okunacaklar listesi yapıyor hem de insan üzerine yapılan yerinde ve sağlam alıntılarla hem insan kimliği konusunda verileri ortaya koyarak bizleri de “İnsan Nedir?” sorusu üzerinde derin düşüncelere salıyor. Okurken bu fikir tam benim düşündüğüm gibi diyor, biraz daha ilerleyince farklı bakış açıları karşısında kalakalıyor, acaba gerçekten “İnsan Nedir?” sorusuna maruz bırakıyorsunuz kendinizi. Ama sonuçta siz de bir insan olduğunuz için “Acaba ben kimim?” sorusuyla da baş başa kalıyorsunuz. Yani yazarımız bu soru etrafında bir anlamda da insanlara kendini arama, bulma konusunda da bir kapı da açıyor diyebiliriz. Kitabı oluştururken çeşitli yazar, şair, akademisyen, düşünür fikirlerini bizimle paylaşırken aynı zamanda buralardan çıkarımlarla akademisyen kimliği gereği sanırım tez konuları da ortaya koyuyor: “Dönemler ile insan tipi arasında ilişkiler var mıdır?”, “Tarihte kişinin rolü üzerine genel bir değinide bulunmak olası mıdır?”…vb... Dileriz bu konularda ciddi tezler yapılabilir. Halit Suiçmez’in kaleme aldığı “İnsan Nedir?” isimli kitap İzan Yayınlarından çıktı ve toplamda 77 sayfadan oluşuyor. Okumanızı öneririm. Keyifli okumalar.