İklim değişikliği, Avrupa'daki son sıcak hava dalgasında ölümleri üç katına çıkardı

'Sessiz bir katil' olan Haziran-Temmuz sıcak hava dalgasının, geçen yıl yaşanan Valensiya sel felaketinden çok daha fazla can aldığı tahmin ediliyor.

Yapılan son araştırmalar, son sıcak hava dalgası sırasında 12 Avrupa kentinde tahminen bin 500 kişinin insan kaynaklı iklim değişikliği nedeniyle öldüğünü ortaya koyuyor. Londra Imperial College Çevre Politikası Merkezi'nde İklim Bilimi Profesörü olan Dr. Friederike Otto, "İklim değişikliğinin aşırı sıcaklar söz konusu olduğunda mutlak bir oyun değiştirici olduğunu gösteriyor, ancak hâlâ çok az tanınıyor," diyor. Imperial College London ve London School of Hygiene & Tropical Medicine'dan bilim insanlarına göre, fosil yakıtların yakılması Avrupa'da sıcak hava dalgalarını 4 dereceye kadar daha sıcak hale getirerek 23 Haziran ve 2 Temmuz tarihleri arasında meydana gelen sıcaklığa bağlı ölümlerin sayısını üç katına çıkardı. İklim değişikliğinin aşırı bir hava olayı üzerindeki etkisini ölçen bir tür çalışma olan hızlı analiz ilk kez bir sıcak hava dalgası için gerçekleştirildi. Analiz sadece bir düzine şehri kapsadığından, araştırmacılar Avrupa genelinde gerçek ölü sayısının on binleri bulduğunu tahmin ediyor. "Fosil yakıt endüstrisinin isteklerini yerine getirmeye devam eder ve ciddi bir azaltımı daha da geciktirirsek, sadece küçük, zengin, gürültücü, etkili bir azınlığın mali yararı için giderek daha fazla insan hayatını kaybedecek." Sıcak hava dalgası ölümleri nasıl tahmin edilebilir? İklim değişikliğinin ne kadar fazla sıcak hava dalgası ölümüne yol açtığını tahmin etmek için araştırmacılar ilk olarak 1,3 derece ısınmamış bir dünyada sıcaklıkların ne kadar şiddetli olacağını görmek üzere geçmiş hava durumu verilerini analiz ettiler. Öncelikle petrol, kömür ve gazın yakılması ve çok daha az oranda ormansızlaşmanın neden olduğu iklim değişikliğinin sıcak hava dalgasını 1-4 dereceye daha sıcak hale getirdiğini buldular. Ayrıca sıcak hava dalgalarının Haziran ayında daha erken vurmasına neden oluyor. AB'nin iklim değişikliği servisi Copernicus tarafından çarşamba günü yayımlanan ayrı bir araştırma, Haziran 2025'in Avrupa'da iki önemli sıcak hava dalgasının yaşandığı, kayıtlara geçen en sıcak beşinci Haziran ayı olduğunu gösteriyor. Haziran ayının 30'u ile 2 Temmuz'u arasındaki ikinci olayda, yüzey hava sıcaklıkları birçok ülkede 40 dereceyi aşmış, İspanya ve Portekiz'de 46 dereceye kadar çıktı. World Weather Attribution ekibi daha sonra 12 şehirde sıcaklık ile nedeni ne olursa olsun günlük ölüm sayısı arasındaki ilişkiye dair önceki araştırmaları kullandı. Hem son sıcak hava dalgasında hem de on gün boyunca varsayımsal bir serinleme olayında sıcaklığa bağlı ölümlerin sayısını tahmin ettiler. Çalışma, Lizbon'dan Budapeşte'ye kadar tüm şehirlerde aşırı sıcaklıklarda yaklaşık 2 bin 300 kişinin öldüğünü tahmin ediyor. Eğer iklim ısınmamış olsaydı, yaklaşık bin 500 daha az aşırı ölüm olacaktı, yani bu aşırı ölümlerin yüzde 65'inin arkasında iklim değişikliği var. Dr. Otto gazetecilere verdiği demeçte, "Sıcak hava dalgasında ölenlerin sayısı, gerçek zamanlı istatistikler elde etmek mümkün olmadığı için tahmini olsa da, birçok hakemli çalışmada gösterildiği gibi, doğru tahminler," dedi. "Bu rakamlar son günlerde aşırı sıcaklar nedeniyle hayatını kaybeden gerçek insanları temsil ediyor. Eğer iklim değişikliği olmasaydı bu kişilerin üçte ikisi ölmeyecekti." Sıcak hava dalgası en çok nerede can aldı? Bulgulara göre Milano'daki tahmini aşırı sıcak ölümlerinin 317'si, Barselona'da 286'sı, Paris'te 235'i, Londra'da 171'i, Roma'da 164'ü, Madrid'de 108'i, Atina'da 96'sı, Budapeşte'de 47'si, Zagreb'de 31'i, Frankfurt'ta 21'i, Lizbon'da 21'i ve Sassari'de 6'sı iklim değişikliğinden kaynaklandı. Londra Imperial College Grantham Enstitüsü İklim Değişikliği ve Çevre Bölümü öğretim görevlisi Dr. Garyfallos Konstantinoudis, "Bu çalışma, ister 1,4, ister 1,5 ya da 1,6 derece olsun, her bir derecelik ısınmanın büyük bir fark yarattığını gösteriyor," diyor. "Görünüşte küçük olan bu değişiklikler daha sıcak hava dalgalarına ve sıcaktan kaynaklanan ölümlerde büyük artışlara neden olacaktır." 65 yaş ve üzeri kişilerin iklim değişikliğine bağlı ölümlerin yüzde 88'ini oluşturduğunu ortaya koyan çalışma, altta yatan sağlık sorunları olanların sıcak hava dalgalarında erken ölüm riski altında olduğunu vurguluyor. İklim kaynaklı sel ve orman yangınlarının aksine, sıcak hava dalgaları sessiz bir katil olarak kabul ediliyor.